Flow wordt beschreven als de toestand waarin je dermate betrokken bent bij een activiteit dat je alles daaromheen vergeet, de tijd stil lijkt te staan en je energie moeiteloos stroomt. Is flow iets wat je overkomt of kun je dit creëren? Lees hieronder wat je kunt doen om meer flow te ervaren.
Te veel en te weinig uitdaging in je werk
Op de meeste momenten in ons leven voelen we ons ‘neutraal’; we typen een verslag, we doen de boodschappen of kijken televisie. We voelen ons hierbij niet bijzonder gelukkig of ongelukkig; zo half op de automatische piloot doen we ons ding. Die gewone handelingen kenmerken zich enerzijds door een zekere mate van controle en beheersbaarheid en anderzijds door factoren die buiten onze controle liggen.
Sommige momenten echter lijken we volledig in eigen hand te hebben. De concentratie is optimaal, we voelen ons de situatie volledig de baas en gaan totaal op in wat we doen. Denk aan bijvoorbeeld aan het geven van een belangrijke presentatie voor een grote groep mensen, of het geconcentreerd uitwerken van dat briljante idee dat je hebt. Zo’n soort ervaring noemen we een optimale ervaring of een ‘flow ervaring’.
Csikszentmihalyi (1990) ontdekte dat flow ontstaat in een gebied wat zich tussen te veel en te weinig uitdaging bevindt. Een functie met te veel uitdaging zal uitmonden in angst (je hebt het gevoel dat je niet aan de gestelde eisen kan voldoen) en één met te weinig uitdaging mondt uit in verveling. De plezierigste momenten in je werk zullen zich voordoen wanneer je activiteiten zich in de bandbreedte hiertussen bevinden.
Flow op het werk of in de vrije tijd
Csikszentmihalyi onderzocht of flow vaker voorkomt op het werk of in de vrije tijd. Daartoe werden honderden mannen en vrouwen met een pieper uitgerust, die acht keer per dag op willekeurige tijdstippen afging. Gevraagd werd om aan te geven hoeveel uitdaging zij op dat moment zagen en hoeveel vaardigheden zij gebruikten. Bij degenen die werden opgepiept terwijl zij (daadwerkelijk) aan het werk waren, bleek 54% in flow te verkeren. Wanneer zij zich echter bezighielden met zaken als televisiekijken en lezen bleek slechts 18% in flow te zijn. Tevens werd de vraag gesteld of zij op dat moment liever iets anders zouden willen doen. Tijdens het werk werd deze vraag veel vaker positief beantwoord dan in de vrije tijd. Ondanks het feit dat er meer flow op het werk werd ervaren dan in de vrije tijd gaven mensen toch regelmatig aan iets anders te willen doen dan werken.
Conclusies over flow
Csikszentmihalyi trok uit dit deel van zijn onderzoek een aantal conclusies.
- Flow op het werk is weliswaar prettig, maar weinig mensen kunnen ertegen om constant grote uitdagingen tegen te komen, zij willen thuis tot rust komen door een deel van de vrije tijd passief door te brengen.
- Wanneer men op het werk het idee heeft weinig tijd en aandacht te besteden aan persoonlijke doelen ontstaat het gevoel energie te verspillen.
- Wanneer men in staat is persoonlijke doelen en bedrijfsdoelen op elkaar af te stemmen en te zorgen voor voldoende uitdaging en variatie op het werk, kan men de levenskwaliteit verhogen.
- Vrijetijdsbesteding waarbij men zich actief, vrolijk en sterk kan voelen (sport, beweging, dans) of meditatieve momenten (ademhalingsoefeningen, bewust kijken naar de omgeving, luisteren naar muziek) kan inbouwen, zorgt voor flow.
- Flow bij de omgang met familie en vrienden ontstaat door tijd en aandacht te besteden aan het kiezen van gemeenschappelijke doelen en activiteiten.
Voorwaarden voor flow
Werk wordt een ‘flow ervaring’ wanneer wij in staat zijn bewust de mogelijkheden die het werk biedt uit te buiten en in het werk op te gaan, waardoor wij als persoon kunnen groeien. Van belang daarbij is dat de mentale energie die wij in het werk steken wordt ervaren als het resultaat van een vrije keuze en dat het werk voldoende variatie, geschikte en flexibele uitdagingen, duidelijke doelen en directe feedback biedt. Dit zijn voorwaarden om flow te kunnen ervaren. Gunstige externe mogelijkheden alléén garanderen geen flow. Wij kunnen ontevreden zijn met een baan die fantastische mogelijkheden biedt of tevreden met een baan die op het eerste gezicht niet zo geweldig lijkt.
De 8 kenmerken van Flow
Csikszentmihalyi beschrijft 8 kenmerken van flow:
- Er is volledige concentratie op de taak
- Er is helderheid over de doelen en beloning en onmiddellijke feedback daarop
- Er is een andere beleving van de tijd (versnellen/vertragen van de tijd)
- De ervaring is intrinsiek de moeite waard
- De taak gaat moeiteloos en gemakkelijk
- Er is een balans tussen uitdaging en vaardigheden
- De handelingen en zelfbewustzijn worden samengevoegd
- Er is een gevoel van controle over de taak
Roofbouw en ongezonde stress doorbreken
Doordat onze (werk)omgeving steeds drukker wordt en steeds meer van ons lijkt te eisen ontstaat het risico dat flow veranderd in roofbouw en ongezonde stress. Aanvankelijke uitdagingen veranderen in bedreigingen. De poging deze het hoofd te bieden kost veel energie, waardoor wij steeds meer tijd nodig hebben om te herstellen en eerder zullen kiezen voor passieve vormen van vrijetijdsbesteding. Aangezien dit ten koste van actieve vrijetijdsbesteding gaat, die flow oplevert en waardoor nieuwe energie gegenereerd wordt, belanden wij in een neerwaartse spiraal. Door zowel van het werk als van onze vrije tijd flow activiteiten te maken kunnen wij deze neerwaartse spiraal doorbreken.
Opdracht: meer flow in je werk ervaren
Beantwoord eens de volgende vragen om meer flow in je werk te ervaren.
- Hoeveel ‘flow’ momenten ervaar je in het werk ten opzichte van de ‘niet flow’ momenten?
- Herken je iets gemeenschappelijks in de ‘flow’ momenten?
- Beschrijf een activiteit of taak waarin je helemaal op kunt gaan, waar je het besef van de tijd even helemaal verliest. Wat maakt deze activiteit zo bijzonder voor jou?
- Wat zijn voor jou de belangrijke elementen daarbij, met andere woorden wat heb jij nodig om ‘werkflow’ te ervaren?
- Welke gunstige voorwaarden kun je in je werk optimaliseren, zodat je meer flow kunt ervaren?
